Crossing Border: wat genereerde Van der Graaf?

Zaterdagochtend. Na twee halve marathons vlak achter elkaar, nu eens een langere duurloop, pakweg twee uur. Er moet aan het duurvermogen worden gespijkerd ter voorbereiding op de marathon komend voorjaar. Dus met Ton, Helmie, André, Henk Kop en Henk Moesman via Ockenburgh naar Madestein gelopen, daar ieder voor zich – of in kleine groepjes – 35 minuten gerend om bij ‘De Windhappers’ te hergroeperen en daarna terug.
Ik kwam Helmie onderweg tegen en heb met haar opgelopen. Wat voor haar een relaíe duurloop was, betekende voor mij toch al snel een duurloop twee-en-een-half tempo. Ik heb het volgehouden, maar bij terugkeer naar de club ben ik afgehaakt toen de rest nog ‘een puinduintje’ ging pakken.

‘s Middags naar de stad gegaan en na enig passen en meten heb ik mij een broek aangeschaft. Een zwarte. Daarna een verjaardagscadeau, het boek ‘Het Bernini Mysterie’ van Dan Brown gekocht voor Hans ‘van de club’, waar ik ‘s avonds – tussen twee Crossing Border concerten door – op bezoek ging. Op dat feest was familie van de jarige, waaronder ene Willem die diezelfde avond op TV was in het programma ‘Het Zwarte Schaap’. Dus het werd nog even tv-kijken. Het ging ditmaal over de schrijver Klinkhamer die zijn vrouw had vermoord, Willem was de uitgever van zijn boek.

En hoe was het bij Crossing Border?
Toen ik van het feest terugkwam, heb ik nog net de laatste twee nummers van Mercury Rev kunnen meepakken. Goede band. Maar ik kwam eigenlijk voor Van der Graaf Generator.
Mijn verwachtingen waren hooggespannen. In de jaren zestig en zeventig heb ik ze gemist, en het is nog wel een groep die muziek maakt die mij onherroepelijk zou moeten aanspreken. Prog-rock, avant gardistische popmuziek, ik was en ben er niet vies van.

Maar eerst een voordracht van zeven-en-een-halve minuut van schrijver Tommy Wieringa. Na wat sneren naar het publiek las hij onder het motto ‘hoe maak je jezelf gehaat in zeven minuten’ voor uit eigen werk. Het publiek bleek mild gestemd en beloonde hem met flink applaus.

Dus als laatste concert van Crossing Border had ik dat van Van der Graaf Generator gepland. Met frontman Peter Hamill, die eerder die avond solo had opgetreden, iets dat hij ook alweer tientallen jaren doet. Dat optreden heb ik gemist. Helaas: na een kleine twintig minuten Van der Graaf, na dertig jaar gereunieerd, had ik het wel gehoord en gezien. Hectisch, chaotisch en volstrekt a-tonaal, zonder een sprankje lucht en voordurend die luid galmende stem van Hamill. Ik moest de laatste tram halen maar ik was, eerlijk gezegd, blij dat ik weg kon. Voelde ik verbaasde ogen in mijn rug prikken? Ja, je moet maar durven om zó van je domheid blijk te geven, want dat was volgens mij de voornaamste reden dat iedereen bleef: Van der Graaf staat (stond) voor intelligente muziek, als je daar van houdt behoor je tot de intellectuelen. Maar goed, ik hou wel weer van Soft Machine en King Crimson, al is dat toch weer een stuk melodieuzer. Ik ben niet zo’n ‘snapper’, meer een ‘voeler’.

Nee, dan sprak het eerder die avond gehouden concert van Salif Keita mij aanzienlijk meer aan. Sterker nog: het was een geweldig concert! Toch gek, ik had nooit zo veel met Afrikaanse muziek, door bepaalde mensen zo (politiek-correct) gewaardeerd. Volkskrantlezers-muziek vond ik het. Maar andermaal was dit de uitzondering op mijn muzikale smaakregel. Het was een optreden vol muzikale rijkdom en verscheidenheid, vol passie, werveling en dynamiek. Grandioze zevenkoppige band, twee geweldige zangeressen, een goedgebouwde danser en dan Keita, klein en gezet maar met een dijk van een stem. Een bijzondere man, die Keita. Hij werd in 1949 in Mali geboren als albino. Zijn ouders hielden hem lang voor de buitenwereld verborgen omdat ze daar geloven dat albino’s ongeluk brengen. Maar Keita heeft de schade van zijn isolement allang ingehaald. In 1968 verliet hij het ouderlijk huis en werd ontdekt in het dan nog geïsoleerde Afrika. Hij zong bij bands als Bamako en Les Ambassadeurs du Motel, het was zijn stem die deze groepen zo bijzonder maakte. Inmiddels is Keita, juist door die magische stem die hem de eretitel ‘de Caruso van Afrika’ opleverde, wereldberoemd geworden. En deze Caruso zong gisteravond in Den Haag, het was een doorslaand succes.